Cỏ vòi voi là loài cây mọc dại có mặt ở nhiều nơi nhưng lại là dược liệu tốt để giảm đau, chống viêm, giải độc,… Điều ít người biết là loài cây này chứa độc tính nhẹ, nếu dùng không đúng cách, đúng liều sẽ tiềm ẩn một số tác hại nhất định. Vậy cụ thể dược liệu này chữa được bệnh gì và cách dùng ra sao, sẽ chia sẻ cùng bạn trong nội dung dưới đây.
1. Đặc điểm và công dụng của cỏ vòi voi
1.1. Đặc điểm sinh học cây cỏ vòi voi
Vòi voi còn được gọi với tên khác là nam độc hoạt, đại vĩ đao, dền voi, cẩu trùng vĩ,… Đây là loại thảo mộc mọc hoang đạt chiều cao tối đa khoảng 25 – 40cm, thân có nhiều lông nhám.
Lá cây vòi voi nhăn nheo, hình bầu dục, có răng cưa ở mép. Hoa vòi voi màu tím hoặc trắng, không có cuống, mọc thành cụm hơi giống vòi voi nên loài cây này được gọi là cỏ vòi voi.
Cỏ vòi voi là loài cây mọc dại, hoa trắng hoặc tím có vòi cong như vòi con voi
1.2. Thành phần, thu hái và bào chế dược liệu cỏ vòi voi
Các nghiên cứu của y học hiện đại chỉ ra rằng thành phần của cỏ vòi voi chứa hoạt chất alcaloid pyrolizidin có khả năng gây bệnh ung thư nhưng cũng đồng thời chứa chất mang công dụng ức chế khối u như indixin N-oxyd, indixin.
Dược liệu vòi voi thu hái quanh năm nhưng chủ yếu là vào mùa thu và hè, sử dụng mọi bộ phận của cây. Sau khi thu hái, dược liệu này sẽ được phơi hoặc sấy khô để dùng khi cần, có vị đắng, mùi hăng và hơi cay.
1.3. Công dụng của dược liệu cỏ vòi voi
– Theo y học cổ truyền:
Y học cổ truyền quy vòi voi vào nhóm Thận, kinh Tỳ và Đại tràng. Dược liệu này được sử dụng để điều trị các bệnh lý: xương khớp, mẩn ngứa, mụn nhọt, viêm da cơ địa, viêm họng,… với tác dụng giảm sưng viêm, giảm đau, giải độc, thanh nhiệt, lợi tiểu, tiêu thũng,…
– Theo y học hiện đại:
Y học hiện đại ghi nhận cỏ vòi voi chứa chất chống oxy hóa, giảm đau, chống co thắt, kháng u, kháng khuẩn, chữa lành vết thương, chống ung thư, lợi tiểu, chống viêm,… nên có thể dùng để chữa bệnh vô sinh, bệnh đục thủy tinh thể, bệnh tăng nhãn áp, bệnh dị ứng,…
1.4. Liều dùng và cách dùng dược liệu vòi voi
Có thể dùng dược liệu cỏ vòi voi để đắp ngoài da hoặc sắc uống, mỗi lần không quá 30g.
2. Một số cách dùng cỏ vòi voi dược liệu với bài thuốc chữa bệnh cụ thể
2.1. Bài thuốc chữa bệnh ngoài da
2.1.1. Chữa bệnh viêm da cơ địa
+ Bài thuốc chườm: dùng phần lá và thân cây vòi voi đem rửa sạch, thái khúc ngắn sau đó ngâm nước muối loãng 15 phút rồi vớt ra để ráo nước và cho lên chảo sao nóng với rượu hoặc giấm cho đến khi chuyển sang màu vàng thì đổ vào một chiếc túi vải sạch để chườm lên vùng bị tổn thương. Khi nào thuốc nguội thì bỏ ra sao lại và chườm tiếp, mỗi ngày 2 lần và duy trì liên tục 3 tuần.
Cỏ vòi voi có thể dùng làm dược liệu chữa bệnh viêm da cơ địa rất tốt
+ Bài thuốc đắp: dùng 1 nắm gồm lá và thân cây vòi voi đem rửa sạch, ngâm nước muối loãng 15 phút rồi vớt ra để ráo sau đó giã nhuyễn và đắp trực tiếp lên vùng da bị tổn thương 30 phút và rửa sạch bằng nước ấm. Bài thuốc này cần thực hiện 1 lần/ngày, duy trì liên tục 2 – 3 tuần.
+ Bài thuốc thoa bằng rượu: rửa sạch rễ và thân cỏ vòi voi sau đó thái khúc nhỏ, để ráo nước rồi cho vào bình đổ ngập rượu, đậy kín nắp. Quan sát đến khi rượu chuyển màu vàng thì lấy ra thoa lên vùng da bị bệnh, 2 lần/ngày, liên tục 2 – 3 tuần.
2.1.2. Chữa bệnh á sừng
+ Bài thuốc đắp: dùng 1 nắm thân và lá cỏ vòi voi đã được rửa sạch đem giã nhuyễn cùng 1 thìa cà phê muối rồi đắp lên vùng da bị bệnh và dùng băng cố định qua đêm, đến sáng hôm sau dùng nước ấm rửa sạch. Cứ làm vậy đến khi hết các dấu hiệu của bệnh á sừng là được.
+ Bài thuốc ngâm rượu để thoa: rửa sạch rồi thái nhỏ mọi bộ phận của cỏ vòi voi sau đó cho vào bình và đổ ngập rượu trắng, ngâm 10 ngày. Sau đó hàng ngày dùng rượu này thoa vào chỗ vùng da bị bệnh đến khi hết triệu chứng thì dừng.
2.2. Bài thuốc chữa bệnh đau nhức xương khớp
– Thành phần dược liệu: giấm gạo, 500g cỏ vòi voi.
– Cách thực hiện: toàn bộ cây cỏ vòi voi đem rửa sạch, thái khúc nhỏ rồi giã nhuyễn sao đó sao nóng trên chảo sau đó cho giấm vào sao cùng cho đến lúc chuyển sang màu vàng thì tắt bếp và cho vào túi vải sạch buộc lên vùng bị đau nhức, để qua đêm. Thực hiện như vậy đều đặn suốt 1 năm liền.
Khi bị đau nhức xương khớp có thể dùng cỏ vòi voi để đắp lên vùng bị đau
2.3. Bài thuốc chữa bệnh viêm amidan
Dùng 1 nắm lá và thân vòi voi tươi đem rửa sạch rồi giã nhuyễn và chắt lấy nước để súc miệng mỗi ngày 4 – 6 lần.
Khi chữa bệnh viêm amidan bằng cỏ vòi voi cần:
– Tránh dùng cho trẻ em, phụ nữ cho con bú và thai phụ.
– Người có tỳ vị hư hàn, bị tiêu chảy kéo dài, suy nhược cơ thể, người già yếu nên hạn chế dùng.
3. Lưu ý khi dùng dược liệu cỏ vòi voi
– Không tự ý sử dụng cỏ vòi voi làm dược liệu khi không có sự hướng dẫn cụ thể từ thầy thuốc có chuyên môn vì trong thành phần của dược liệu này chứa chất gây độc cho gan, nếu tự ý dùng có thể mắc phải một số tác dụng phụ không tốt.
– Khi dùng dược liệu vòi voi để chữa bệnh nếu bị đau bụng, tiêu chảy thì cần dừng ngay.
– Hiệu quả chữa trị từ thảo dược tự nhiên cỏ vòi voi thường mang hiệu quả chậm hơn so với dùng thuốc Tây nên việc chữa trị cần hết sức kiên trì.
– Khi dùng cỏ vòi voi chữa trị bệnh ngoài da thì trước và sau khi thực hiện đều cần dùng nước ấm vệ sinh da sạch sẽ và tuyệt đối không được uống.
Mặc dù công dụng chữa bệnh của dược liệu cỏ vòi voi là không thể phủ nhận nhưng các độc tính có trong dược liệu vòi voi có thể khó phát hiện hoặc phát tác kéo dài, âm ỉ. Do đó, bạn vẫn cần thận trọng bằng cách nên có sự đồng ý sử dụng từ thầy thuốc chuyên môn như đã nói ở trên. Hy vọng rằng những thông tin này sẽ giúp bạn hiểu và biết cách dùng dược liệu vòi voi an toàn, hiệu quả.