Quả trám (bao gồm cả trám trắng và trám đen) ngoài tác dụng dùng làm thực phẩm còn có thể sử dụng làm thuốc dự phòng cảm mạo, sởi, viêm não, viêm họng cấp; bệnh Scorbut do thiếu vitamin C gây ra thiếu máu, mệt mỏi, nhược cơ…
Đặc điểm và công dụng của quả trám
Quả trám trắng còn gọi là thanh quả, thanh tử, bạch lãm… tên khoa học là Canarium album (Lour) Raensch (Canarium sinensis Rumph, Pimela alba Lour.), thuộc họ Trám (Burseraceae).
Trám trắng có hình thoi, màu vàng xanh nhạt, hai đầu tù, dài 45mm, rộng 20 – 25mm, hạt cứng nhẵn, hình thoi với 2 đầu nhọn, trong có 3 ngăn. Để làm thuốc, trám chín được thu hái về, phơi khô trong bóng râm là được.
Quả trám đen còn gọi là trám chim, cây bùi, mộc uy tử, hắc lãm… tên khoa học là Canarium nigrum. Lour. Engl. hay Canarium pimela Keen-Pimela nigra Lour.), thuộc họ Trám (Burseraceae).
Trám đen có hình trứng, màu tím đen sẫm, dài 3 – 4cm, rộng 2cm, hạt cứng có 3 ngăn. Trám đen có thể luộc ăn. Thường người ta cho chút muối vào nước, đun cho sôi, cho trám vào rồi bắc ra ngay. Để nguội là được.
Theo Đông y: Quả trám trắng có vị chua ngọt, chát, tính ôn, không độc; vào 2 kinh Phế và Vị. Có tác dụng lợi yết hầu, sinh tân chỉ khát, giải độc; là thuốc chữa yết hầu sưng đau, hòa hãn tư bổ, có thể giải được say rượu, nọc cá độc, nọc con dải, còn dùng chữa cổ họng sưng đau, ho nhiều đờm.
Quả trám đen, tác dụng làm thuốc tương tự như trám trắng. Ăn trám sống hoặc luộc ăn đều có thể giải rượu độc; nhai nuốt nước có thể chữa hóc xương cá, có thể giải chất độc của cá nóc và các loại cua cá.
Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy: Quả trám tươi có hàm lượng canxi, hàm lượng phốtpho, sắt và vitamin C cao. Là thức ăn rất thích hợp với trẻ em, phụ nữ mang thai và những người cơ thể bị suy nhược…
Nước sắc quả trám có tác dụng bảo vệ tế bào gan đối với các tác nhân gây độc gan; kích thích tuyến nước bọt, tăng tiết dịch tiêu hóa, nhờ đó có tác dụng tăng cường tiêu hóa và hấp thụ thức ăn.
Bài thuốc chữa bệnh từ quả trám:
Dự phòng bệnh Scorbut là một bệnh do thiếu vitamin C gây ra thiếu máu, mệt mỏi, đau cơ, xuất huyết dưới da, chảy máu chân răng, vết thương lâu lành… : Quả trám tươi 120g, sắc nước uống hàng ngày, liên tục trong vài tuần.
Dự phòng bệnh sởi cho trẻ em mùa Xuân hè hoặc trong thời kỳ có dịch sởi: Quả trám tươi 30g, sắc nước uống trong ngày.
Dự phòng cảm mạo, bạch hầu và viêm não, trị viêm họng cấp, viêm khí quản, ho gà và bệnh tinh hồng nhiệt (bệnh nhiễm khuẩn do liên cầu khuẩn gây nên): Quả trám trắng 30 – 40g, củ cải 60 – 80g; trám giã giập, củ cải thái miếng, sắc với nước, uống trong ngày. Có thể cho thêm đường cho dễ uống.
Giải cảm, giảm ho: Trám 3 – 5 quả hấp với đường phèn, ăn trám và nước cốt hòa nước uống.
Phụ nữ mang thai buồn nôn và nôn: Trám trắng 9 quả, giã giập, sắc nước uống như trà, uống trong ngày.
Giải độc do ăn phải cá nóc hoặc cá độc khác: Trám trắng xay, lọc lấy nước uống.
Trị đại tiện ra máu: Hạt trám đốt tồn tính, nghiền bột mịn, mỗi lần uống 10g, dùng nước cơm để chiêu thuốc.
Giải rượu, chữa say rượu: Quả trám 30g, sắc nước uống.