Cây nghệ trắng từ xưa đã được biết đến là thảo dược chữa nhiều bệnh lý đồng thời cũng là gia vị trong chế biến món ăn hàng ngày. Tuy nhiên, rất ít người biết rõ tường tận về những công dụng cũng như các bài thuốc từ loại cây này. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn tìm hiểu kỹ hơn về nghệ trắng.
1. Đặc điểm nhận diện cây nghệ trắng
Nghệ trắng còn được gọi với các tên gọi khác như nghệ mọi, nghệ rừng, ngải trắng, nghệ sùi, ngọc kinh, nghệ lào,… Tên khoa học là Curcuma Aromatica Salisb thuộc họ Zingiberaceae (họ Gừng).
Ở nước ta, nghệ trắng phân bố nhiều ở khu vực miền núi phía Bắc, Đak Lak, Quảng Bình,… với những đặc điểm nhận diện như sau:
Cây thân thảo với chiều dài từ 20cm đến 1 mét, thân rễ to khỏe và phát triển mạnh, hình trụ, có nhiều đốt, phần ruột bên trong có màu vàng.
Lá cây có hình giống như mũi giáo, bề mặt nhẵn, có nhiều lông, cuống ngắn và mộc ôm lấy thân.
Hoa nghệ có hình nón vẩy lõm, xếp chồng lên nhau và theo từng cụm, mỗi cụm khoảng 3 – 6 hoa. Phía dưới gốc cây có màu xanh nhạt. lên trên là vẩy hoa màu hồng nhạt hoặc tím và không có khả năng thụ phấn. Mùa hoa nghệ nở rộ thường là vào tháng 4 – 6 hàng năm.
Cây nghệ trắng ngày nay được trồng ở nhiều vùng trong nước để làm dược liệu
Phần được sử dụng để làm thuốc là thân rễ và củ nghệ. Thu hoạch tốt nhất là vào mùa thu hoặc đông. Có thể sử dụng nghệ tươi hoặc thái lát mỏng phơi hay sấy khô. Nhờ những công dụng có lợi cho sức khỏe nên nghệ trắng được nhiều vùng trồng, vừa có thể làm gia vị trong chế biến vừa dùng làm thuốc chữa bệnh.
2. Những công dụng của cây nghệ trắng
Củ nghệ trắng hương thơm và được chiết xuất để lấy tinh dầu. Thành phần hóa học có chứa trong củ nghệ trắng là Borneol, α Limonene Diepoxy, Limonene, Camphor, Bicyclo, Terpineol,… Những công dụng của cây nghệ trắng có thể kể đến bao gồm:
Hỗ trợ tiêu hóa
Nghệ trắng thường được sử dụng để hỗ trợ cải thiện các vấn đề ở đường tiêu hóa như đầy hơi, chướng bụng, đau dạ dày,… Pha bột nghệ với nước ấm hoặc mật ong để uống. Ngoài ra bạn cũng có thể pha trà nghệ trắng cũng giúp giải quyết vấn đề về đường ruột.
Chống viêm
Curcumenol trong nghệ trắng có tác dụng giảm đau, chống viêm hiệu quả. Vì thế, củ nghệ trắng được sử dụng trong điều trị nhiều bệnh lý.
Củ nghệ trắng là bộ phận được sử dụng để làm thuốc
Chống oxy hóa
Nghệ trắng có khả năng ức chế hoạt động của các gốc tự do nhờ chứa nhiều chất chống oxy hóa. Không chỉ vậy, curcumin còn đóng vai trò là chất chống dị ứng, ngăn chặn hoạt động của các hợp chất có thể gây ra phản ứng dị ứng cho cơ thể.
Ngăn ngừa ung thư
Cây nghệ trắng còn có chứa thành phần giúp ngăn ngừa sự hình thành và phát triển của các khối u ác tính. Ngoài ra, củ nghệ trắng cũng giúp loại bỏ thành phần chất béo dư thừa trong máu, giảm nguy cơ ngưng kết tập tiểu cầu, ngăn ngừa khả năng hình thành huyết khối với vấn đề liên quan đến huyết áp, bệnh tim mạch.
Những tác dụng khác
Bên cạnh những công dụng kể trên thì nghệ trắng còn được sử dụng để hỗ trợ điều trị các vấn đề sau:
Hỗ trợ điều trị mụn trứng cá, giảm thâm sẹo.
Đau đầu, đau mạn sườn, đau nhức gân cốt, động kinh.
Những trường hợp chảy máu mũi hoặc nôn ra máu.
Được dùng để hỗ trợ chữa bệnh xơ gan, viêm gan mạn tính, vàng da ứ mật,…
Với các chị em thì có thể dùng cây nghệ trắng để điều hòa kinh nguyệt, giảm các cơn đau bụng kinh, khí huyết ra nhiều, băng huyết,…
Nghệ trắng có tác dụng giảm đau bụng kinh, điều hòa kinh nguyệt hiệu quả
3. Một số bài thuốc từ cây nghệ trắng
Một số bài thuốc từ nghệ trắng mà bạn có thể tham khảo là:
Bài thuốc chữa đau bụng kinh, băng huyết
Nguyên liệu sẽ gồm 20g mỗi loại là nghệ trắng, mần tưới, nhọ nồi, hương phụ tử, 12g ngải cứu sao đen kết hợp với 16g tô mộc đem sắc nước uống ngày 2 lần vào trước kỳ kinh nguyệt khoảng 2 tuần. Có thể uống liên tục mỗi ngày trong thời gian 2 tuần, bạn sẽ thấy các vấn đề liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt được cải thiện rõ rệt.
Bài thuốc chữa viêm gan mạn tính
Để chữa viêm gan mạn tính, bạn cần chuẩn bị nguyên liệu gồm:
Nghệ trắng với xuyên luyện tử, đại hoàng, chỉ xác và sài hồ, mỗi loại khoảng 9g, sao vàng.
Kim tiền thảo, nhân trần mỗi loại 30g.
6g mộc hương.
Tất cả hỗn hợp được trộn đều rối sắc nước uống mỗi ngày 3 lần vào trước bữa ăn. Nên duy trì trong thời gian từ 3 – 4 tuần. Các triệu chứng của viêm gan sẽ có nhiều chuyển biến tích cực.
Bài thuốc chữa bong gân, trật khớp
Bạn có thể dùng những dược liệu gồm nhân hạt gấc, nghệ trắng, mật trăn ngâm trong khoảng 1 lít rượu trắng. Sau thời gian 1 tháng thì có thể dùng để xoa bóp trong trường hợp bị bong gân, trật khớp hoặc đau nhức xương khớp.
Tuy nhiên, trước khi sử dụng cây nghệ trắng trong bất kỳ trường hợp nào, bạn cũng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho chính mình. Đặc biệt, không sử dụng nghệ trắng đối với phụ nữ mang thai vì có nguy cơ gây sảy thai.
Trong trường hợp bạn chuẩn bị hoặc vừa mới phẫu thuật thì không sử dụng nghệ trắng vì hoạt chất có thể làm chậm quá trình đông máu dẫn đến máu chảy nhiều gây nguy hiểm. Mặc dù cây nghệ trắng có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe nhưng bạn cũng cần lưu ý không nên quá lạm dụng vì đôi khi sẽ gây ra tác dụng không mong muốn.