Ngũ sắc là một trong những loài cây được trồng làm cảnh phổ biến ở Việt Nam. Ngoài ra, loài thực vật này còn được biết đến với nhiều tác dụng dược lý. Tuy nhiên, có nhiều thông tin cho rằng cây hoa ngũ sắc có độc. Vậy thực sự cây hoa ngũ sắc có độc không?
Cây hoa ngũ sắc (Lantana camara L.), còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như cây thơm ổi, trâm ổi, hoa tứ quý, cây trâm hôi, là một loại cây thảo dược thường được sử dụng trong y học cổ truyền. Loại cây này đã có mặt ở nhiều nơi trên thế giới, bao gồm cả Việt Nam, thường được trồng làm cảnh do hoa có màu sắc sặc sỡ. Ngoài giá trị thẩm mỹ, cây hoa ngũ sắc còn được biết đến với nhiều công dụng chữa bệnh trong y học. Tuy nhiên, cây hoa ngũ sắc có độc không?
Đặc điểm thực vật của cây hoa ngũ sắc
Cây hoa ngũ sắc là một dạng cây bụi nhỏ, với chiều cao trung bình từ 1 đến 2 mét, thậm chí có thể cao hơn trong một số điều kiện. Thân cây có hình vuông, được bao phủ bởi nhiều lông nháp và có gai mọc ngược xuống dưới. Khi bị đụng vào, cây phát ra mùi hăng đặc trưng, dễ nhận biết.
Lá của cây có màu xanh, mọc đối, thường có hình trái xoan hoặc trái tim, mép lá có răng cưa đều nhau. Hoa của cây ngũ sắc mọc thành cụm ở đầu cành hoặc từ các kẽ lá, với nhiều màu sắc như cam, vàng, hồng cánh sen, đỏ, trắng hoặc hồng phấn. Tên gọi “hoa ngũ sắc” bắt nguồn từ đặc điểm hoa có nhiều màu sắc trên cùng một cụm.
Cây ra quả vào khoảng từ tháng 4 đến tháng 9. Quả khi chín có màu đen, bên trong chứa 1 đến 2 hạt có vỏ cứng, bề ngoài xù xì.
Cây hoa ngũ sắc thường được trồng làm cảnh
Phân bố của cây hoa ngũ sắc
Cây hoa ngũ sắc có nguồn gốc từ khu vực Trung Mỹ, nhưng hiện nay đã lan rộng ra khắp nơi trên thế giới. Loài cây này mọc hoang nhiều ở các khu đất trống, sườn đồi núi hoặc ven các bờ biển. Loại cây này có khả năng phát tán mạnh mẽ thông qua việc chim mang hạt giống đi rải khắp nơi.
Ở Việt Nam, cây ngũ sắc được trồng phổ biến không chỉ để làm cảnh mà còn được thu hái làm thuốc.
Thành phần hóa học
Các bộ phận của cây hoa ngũ sắc chứa nhiều thành phần hóa học có giá trị dược liệu. Lá của cây chứa khoảng 0,2% tinh dầu, trong thời kỳ có hoa, lá còn có thêm các chất lantaden và lantanin với hàm lượng 0,31 – 0,68%. Hoa khô chứa tinh dầu (0,07%) và các thành phần khác như terpen bicyclic, L-a-phelandren. Vỏ cây cũng chứa lantanin, một dạng alkaloid có tác dụng dược lý.
Cây hoa ngũ sắc chứa nhiều thành phần hóa học có giá trị dược liệu
Tác dụng dược lý của cây hoa ngũ sắc
Cây hoa ngũ sắc được sử dụng trong cả y học hiện đại và y học cổ truyền với nhiều công dụng khác nhau.