Tầm bóp: Loại cây có tác dụng thanh nhiệt, trị ho, giảm đờm

Tầm bóp là loại cây mọc tự nhiên ở nhiều nơi của Việt Nam, có quả hình như lồng đèn nên còn được gọi là cây Lồng đèn, có tác dụng thanh nhiệt, lợi thấp, trị ho, giảm đờm.

Tìm hiểu chung

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Tầm bóp.
Tên khác: Thù lù; Lồng đèn; Bùm bụp; bôm bốp.
Tên khoa học: Physalis angulata.

Đặc điểm tự nhiên

Cây Tầm bóp, tên khoa học Physalis angulata L., thuộc họ Cà độc dược.
Cây thảo hàng năm, cao 50 – 70 cm, phân cành nhiều. Thân có rễ, thường rũ xuống. Thân rỗng, có gân, đường kính thân 1 – 2 cm.
Lá mọc so le, hình bầu dục, màu xanh lục, chia thùy hoặc không. Các lá dài 3 – 15 cm và rộng 2 – 10 cm. Các lá được nối với thân bằng các cuống lá dài khoảng 3 – 4 cm. Mép lá có răng cưa không đều. Một cây có thể có tới 200 lá.

Hoa đơn độc, thân mảnh. Đài hoa hình trại, có lông, chia thùy hình mũi mác 5 nhọn về phía giữa. Cánh hoa màu vàng tươi hoặc trắng nhạt, đôi khi có vài chấm tím ở gốc.
Cây tầm bóp ra quả quanh năm. Quả mọng, hình cầu, bề mặt nhẵn. Quả có màu xanh khi còn non và màu đỏ cam khi trưởng thành. Bên ngoài quả có một lớp đài hoa, bao phủ bên ngoài giống như lồng đèn, mọc cùng quả, dài 3 – 4 cm.
Đây là lý do tại sao cây tầm bóp còn được gọi là cây đèn lồng. Nắp này tạo ra âm thanh “bốp” khi bị nghiền nát. Cây tầm bóp ngon ngọt và có vị chua chua đặc trưng. Mỗi quả chứa nhiều hạt nhỏ, hình thận, màu vàng nhạt.

Tầm bóp còn được gọi là cây đèn lồng

Phân bố, thu hái, chế biến

Trên thế giới, cây được tìm thấy ở các vùng nhiệt đới và hàn đới như Nam Mỹ, nhiệt đới Châu Phi, Ấn Độ, Afghanistan, Trung Quốc.
Ở Việt Nam, loại cây này thường mọc ở những bãi đất hoang, đường quê, bờ ruộng, rừng cây. Từ vùng đất thấp đến 1500 m so với mực nước biển.
Sau khi dược liệu được thu hoạch, cát được rũ bỏ và rửa sạch. Có thể dùng khô hoặc dùng tươi.
Chú ý bảo quản thuốc nơi khô ráo thoáng mát tránh những nơi ẩm ướt có thể làm hỏng thuốc.

Cây tầm bóp trong tự nhiên

Bộ phận sử dụng

Tất cả các bộ phận của cây (rễ, thân, lá, quả) đều có thể dùng làm thuốc.

Thành phần hoá học

Nghiên cứu về thành phần hóa học cho thấy cây tầm bóp chứa nhiều hợp chất thuộc nhóm alkaloids, flavonoid, phytosteroid và một số ít khác.
Các hợp chất steroid bao gồm: Withangulin A; Physalin A, B, E, F, G, H, I, J; Physagulin C, A, B, D. Chứa sitosterol, stigmasterol, Physangulidine trong rễ, thân và lá. Trong hoa, quả có chứa Withanone, Withanolide A.
Flavonoid bao gồm: Flavonols 1-O-metyl hóa, myricetin 3-O-neohesperidin
Các hợp chất khác bao gồm: Axit chlorogenic, Myriceti, Ixocarpanolite, Choline, Vamonolit,…

Công dụng

Theo y học cổ truyền

Theo y học cổ truyền, cây tầm bóp có vị đắng, tính mát. Nó có tác dụng thanh nhiệt, lợi thấp, trị ho, giảm đờm. Cụ thể như:

Quả có vị chua, tính bình. Nó có tác dụng thanh nhiệt, giải đờm, chữa cảm sốt, viêm họng, long đờm, nôn mửa, nấc cụt và các bệnh khác.

Có thể giúp điều trị bệnh tiểu đường.
Nặn và bôi để trị mụn trứng cá, mụn nhọt.
Lá tầm ma có thể điều trị các vấn đề về dạ dày.

Theo y học hiện đại

Một số nghiên cứu trên Tầm bóp cho thấy:

Nó là một chất kích thích miễn dịch mạnh, có độc tính cao đối với nhiều loại tế bào ung thư và bệnh bạch cầu và có đặc tính kháng khuẩn.
Physalin B, D, F, G có khả năng ức chế sự phát triển của Plasmodium.
Physalin F và D chiết xuất từ cây tầm ma có hoạt tính gây độc tế bào chống lại 8 dòng tế bào ung thư (5 ở người, 3 ở động vật).

Một số nghiên cứu trong ống nghiệm về chiết xuất từ cây tầm ma có khả năng chống lại virus bại liệt, bệnh sởi và bệnh bạch cầu.

Liều dùng & cách dùng

1. Hỗ trợ sức khỏe tim mạch
Chúng ta đã không còn xa lạ gì với vi.tamin C – một loại vi.tamin có tác dụng tích cực trong việc chống lại các gốc tự do gây tổn thương mạch máu và góp phần làm cho hệ tim mạch trở nên khỏe mạnh. Cây tầm bóp cung cấp một lượng lớn vi.tamin C cùng với vit A giúp ích rất nhiều trong việc kiểm soát cho.lesterol trong máu, cải thiện các vấn đề về mạch máu.

2. Ngăn ngừa tổn thương mô cơ
Ngoài các công dụng tuyệt vời đã được kể ở trên, vit C có trong tầm bóp là một yếu tố quan trọng giúp cơ thể ngăn ngừa các tổn thương mô cơ sau khi tập thể dục.

3. Cải thiện sức khỏe mắt
Việc sử dụng cây tầm bóp hàng ngày cũng là một phương pháp bổ sung vitam.in A cần thiết cho cơ thể. Điều này giúp ngăn ngừa tình trạng khô mắt và tăng cường khả năng thích nghi của mắt trong bóng tối. Ngoài ra, tầm bóp còn giúp duy trì sự khỏe mạnh của võng mạc và ngăn ngừa bệnh đục thủy tinh thể.

4. Hỗ trợ điều trị u.ng th.ư
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng lượng lớn vita.min C có trong cây lồng đèn có tác dụng hỗ trợ rất hiệu quả trong quá trình điều trị nhiều loại u.ng th.ư như ung thư phổi, ung thư dạ dày, u.ng th.ư đại tràng và u.ng th.ư vòm miệng. Ngoài ra, tầm bóp còn chứa các hợp chất khác có khả năng ức chế và tiêu diệt sự phát triển của tế bào á.c tí.nh trong cơ thể, thậm chí còn có thể làm thu nhỏ khối u.

5. Giúp hạ sốt, chữa cảm lạnh
Tầm bóp từ lâu đã được dân gian biết đến như một phương thuốc hạ sốt cho trẻ em với hiệu quả đáng kể. Ngoài ra, loại cây này cũng chứa nhiều vi.tamin quan trọng cho cơ thể, giúp tăng cường hệ miễn dịch, cải thiện sức khỏe và ngăn ngừa tình trạng nhiễm trùng.

Bài thuốc kinh nghiệm

Thuốc điều trị tiểu đường
Khoảng 20 gam rễ Tầm bóp tươi nấu với chu sa và tim lợn, dùng trong 7 ngày, ngày 1 lần. Tuy nhiên, Chu sa là một chất độc nên tốt nhất bạn không nên tự nấu mà nên hỏi ý kiến bác sĩ.
Điều trị ho khan, viêm họng, thủy đậu, ban đỏ, thiểu niệu
Dùng khoảng 20 gam cây tầm bóp khô, sắc lấy nước, uống hàng ngày, có thể uống trong khoảng 4 ngày.
Trị đinh độc, nhọt vú
Dùng khoảng 60 gam Tầm bóp tươi, tán nhuyễn, chắt lấy nước uống. Phần bã còn lại dùng đun lấy nước uống hàng ngày để rửa vết thương.

Cây Tầm bóp mang lại nhiều tác dụng chữa bệnh

Lưu ý

Những người bị dị ứng với cây tầm bóp nhất định không nên dùng cây này để chữa bệnh;
Nếu bạn thấy bất kỳ triệu chứng bất lợi nào như phát ban, ngứa, tức ngực, khó thở và buồn nôn trong quá trình điều trị, bạn nên ngừng uống ngay lập tức.
Phụ nữ có thai và trẻ em cần được sự đồng ý của bác sĩ trước khi sử dụng.

Hãy cẩn thận khi sử dụng cây tầm bóp trong thời gian điều trị bằng thuốc tây, thực phẩm chức năng hoặc bất kỳ phương pháp điều trị bằng thảo dược nào khác. Chúng có thể tương tác, làm giảm tác dụng của nhau hoặc gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm.
Ngoài ra, điều quan trọng cần lưu ý là cây tầm bóp rất giống với cây Lu Lu đực – một loại cây có chứa độc tố solanin. Hoa tầm bóp thường mọc đơn lẻ, khi chín có quả màu đỏ hoặc vàng, quả màu đen thành từng chùm giống giọt sương đực. Người dùng cần lưu ý những đặc điểm này để thu hái và mua dược liệu phù hợp.

Nguồn tham khảo

Nguyễn Thị Mai. Đề tài “Bước đầu nghiên cứu thành phần hóa học phân đoạn nước cây Tầm bóp Physalis angulata L”. Trường đại học Sư phạm Hà Nội 2 khoa Hóa học.