Mưa lất phất rơi ngoài hiên, những giọt nước nhỏ tí tách trên mái ngói cũ, như muốn kể lại câu chuyện của những tháng năm đã qua. Trong căn nhà nhỏ giữa làng quê, bà Hoan nằm trên chiếc giường tre, đôi mắt mờ đục nhìn lên trần nhà, nơi mạng nhện giăng đầy như ký ức chồng chất. Cơn tai biến bất ngờ đã cướp đi sức lực của bà, để lại một cơ thể bất động và một trái tim nặng trĩu. Bà không nói được, chỉ có những tiếng thở dài yếu ớt, nhưng trong ánh mắt ấy là cả một trời thương nhớ và thất vọng.
Bà Hoan, người phụ nữ góa bụa từ năm 25 tuổi, đã dành cả đời để nuôi hai đứa con thành người. Hoa, cô con gái lớn, giờ là nhân viên ngân hàng nhà nước, sống trong căn hộ khang trang ở thành phố. Hoàng, cậu con trai út, là bác sĩ tại bệnh viện đa khoa, luôn tự hào vì những ca mổ cứu người. Nhưng giờ đây, khi bà cần các con nhất, chỉ có tiếng mưa đáp lại, và bóng dáng của Bình – cô hàng xóm mà bà từng cứu sống từ dưới ao năm nào – lặng lẽ chăm sóc bà như một người con.
Bà Hoan từng là niềm tự hào của cả làng. Năm 25 tuổi, khi chồng mất vì tai nạn lao động, bà một mình gồng gánh nuôi hai đứa con thơ. Hoa lúc ấy mới năm tuổi, còn Hoàng chỉ vừa chập chững biết đi. Người làng nhìn bà, lắc đầu thương cảm, bảo rằng một người phụ nữ trẻ khó mà vượt qua nổi sóng gió. Nhưng bà Hoan không gục ngã. Bà làm đủ nghề, từ bán rau ngoài chợ, may vá ban đêm, đến phụ hồ khi công trình gần làng cần người. Mỗi đồng tiền kiếm được, bà dành cả cho con, để Hoa được học trường huyện, để Hoàng được vào trường y.
Những đêm dài, khi hai con đã ngủ say, bà ngồi dưới ánh đèn dầu, vá lại những bộ quần áo rách, lòng thầm nhủ: “Chỉ cần các con thành tài, mẹ chịu khổ bao nhiêu cũng đáng.” Và các con của bà không phụ lòng. Hoa đỗ đại học kinh tế, ra trường làm việc ở ngân hàng nhà nước, trở thành niềm tự hào của cả dòng họ. Hoàng, với đôi bàn tay khéo léo và trí óc sắc bén, trở thành bác sĩ phẫu thuật, cứu sống biết bao bệnh nhân. Bà Hoan nhìn các con, mỉm cười mãn nguyện, nghĩ rằng cả đời mình đã không uổng phí.
Nhưng cuộc sống, như ngọn gió quê, luôn mang theo những bất ngờ chẳng ai lường trước.
Cơn tai biến đến vào một buổi sáng, khi bà Hoan đang tưới rau ngoài vườn. Bà ngã xuống, tay vẫn nắm chặt bình tưới, nước chảy lênh láng trên nền đất. Người làng đưa bà vào bệnh viện, nhưng bác sĩ bảo rằng bà khó hồi phục hoàn toàn. Bà được đưa về nhà, nằm liệt trên giường, chỉ còn đôi mắt là nói thay những điều bà không thể thốt ra.
Bà Hoan gọi điện cho Hoa, giọng run run: “Mẹ tai biến, con về ngay nhé?” Nhưng Hoa, qua đầu dây bên kia, chỉ thở dài: “Mẹ à, con đang họp với sếp lớn, không xin nghỉ được. Con sẽ gửi tiền về, mẹ thuê người chăm giúp con nhé.”
Bà Hoan gọi cho Hoàng, hy vọng cậu con trai bác sĩ sẽ thu xếp được. Nhưng Hoàng, giọng vội vã, đáp: “Mẹ ơi con đang có ca cấp cứu, không bỏ được..
Rồi Bình xuất hiện. Cô gái hàng xóm, giờ đã ngoài ba mươi, vẫn độc thân, sống trong căn nhà nhỏ cạnh ao làng. Bình không nói nhiều, chỉ lặng lẽ mang theo một túi thuốc, một ít cháo nóng, và bắt đầu chăm sóc bà Hoan. Cô lau người cho bà, đút từng thìa cháo, rồi ngồi bên giường, kể những câu chuyện làng quê để bà bớt tủi. Tôi nhìn Bình, bất giác nhớ lại câu chuyện năm xưa, khi bà Hoan lao xuống ao cứu Bình khỏi chết đuối.
Hồi ấy, Bình mới mười tuổi, nghịch ngợm trèo cây gần ao, không may trượt chân rơi xuống nước. Ao sâu, nước lạnh buốt, Bình vùng vẫy trong tuyệt vọng. Bà Hoan, khi đó đang gánh rau về, nghe tiếng kêu cứu, không do dự lao xuống. Bà ôm chặt Bình, bơi ngược dòng nước xiết, kéo cô bé lên bờ. Người làng xúm lại, khen bà Hoan can đảm, nhưng bà chỉ cười, xoa đầu Bình: “Con bé là con của làng, cứu nó là việc nên làm.”
Bình từ đó coi bà Hoan như mẹ. Cô thường qua nhà, giúp bà nhặt rau, quét sân, dù gia đình cô nghèo khó, chẳng có gì để đáp lại. Khi lớn lên, Bình làm thợ may, sống giản dị nhưng luôn nhớ ơn bà Hoan. “Bà là người cho con cuộc đời thứ hai,” Bình từng nói, mắt lấp lánh.
Giờ đây, trong căn nhà nhỏ, Bình trở thành đôi tay, đôi chân của bà Hoan. Cô không màng ngày đêm, không một lời than vãn, chỉ lặng lẽ làm mọi việc, từ thay drap giường, giặt quần áo, đến massage chân tay cho bà để máu lưu thông. Tôi nhìn Bình, lòng thầm nghĩ: “Có lẽ duyên nợ của con người không chỉ nằm ở máu mủ, mà ở những điều giản dị, chân thành.”
Nhưng câu chuyện không chỉ dừng lại ở sự chăm sóc của Bình. Một buổi chiều, khi tôi đang giúp Bình nấu cháo, điện thoại của bà Hoan reo lên. Là Hoa. Tôi bắt máy, nghe giọng cô gấp gáp: “Chị ơi, con sắp được thăng chức, nhưng sếp yêu cầu con đi công tác nước ngoài một tháng. Con không về được, chị nói với mẹ giúp con, con sẽ bù đắp sau.”
Tôi chưa kịp đáp, Bình đã giật lấy điện thoại, giọng run lên vì giận: “Chị Hoa, chị có biết bà Hoan mong chị thế nào không? Bà nằm đó, không nói được, nhưng ngày nào mắt bà cũng nhìn ra cửa, chờ chị và anh Hoàng. Tiền quan trọng thật, nhưng bà cần chị hơn là tiền!”
Hoa im lặng hồi lâu, rồi cúp máy. Tôi nhìn Bình, vừa ngạc nhiên vừa khâm phục. Cô gái vốn nhút nhát giờ đây lại mạnh mẽ đến thế. Nhưng bất ngờ hơn là tối hôm đó, Hoàng xuất hiện. Cậu ta đứng ở cửa, áo blouse còn chưa kịp thay, mắt đỏ hoe. “Chị, em sai rồi. Em về đây.”
Hoàng quỳ bên giường mẹ, nắm tay bà, nước mắt rơi. “Mẹ ơi, con xin lỗi. Con bận cứu người, nhưng lại quên cứu người quan trọng nhất.” Bà Hoan không nói được, nhưng bàn tay bà khẽ siết chặt tay Hoàng, như chấp nhận lời xin lỗi.
Những ngày sau, Hoàng xin nghỉ phép dài hạn, ở nhà chăm sóc mẹ. Hoa cũng trở về, không phải vì thăng chức, mà vì cuộc gọi của Bình đã khiến cô tỉnh ngộ. Hai chị em thay nhau ở bên bà Hoan, và lần đầu tiên sau nhiều năm, căn nhà nhỏ lại rộn ràng tiếng nói cười.
Nhưng bất ngờ lớn nhất đến vào một buổi sáng, khi Bình mang đến một lá thư cũ, được cất kỹ trong hòm gỗ của bà Hoan. Lá thư được viết từ hơn hai mươi năm trước, bởi chồng bà, gửi cho bà trước khi ông qua đời. Trong thư, ông viết: “Hoan, nếu một ngày anh không còn, em hãy sống thật tốt, nuôi các con nên người. Nhưng đừng quên rằng, gia đình không chỉ là máu mủ, mà là những người em chọn để yêu thương. Hãy để lòng tốt của em lan tỏa, vì nó sẽ trở về với em, như cách em đã cho anh cả thế giới.”
Bà Hoan, dù không nói được, đã khóc khi Bình đọc lá thư. Tôi hiểu rằng, lòng tốt của bà năm xưa, khi cứu Bình khỏi dòng nước lạnh, giờ đã trở về theo cách không ai ngờ tới. Bình không chỉ là người hàng xóm, mà là người con thứ ba của bà, người đã ở bên khi các con ruột của bà mải mê với cuộc sống riêng.
Dưới bóng tre làng, ánh nắng len qua, chiếu lên gương mặt bà Hoan, giờ đã bình yên hơn. Bà nắm tay Bình, tay kia nắm tay Hoa và Hoàng, như muốn nói rằng, gia đình không chỉ là những người cùng máu mủ, mà là những người chọn ở lại, dù gió mưa có đến.