Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) vừa đề xuất bổ sung quy định xử phạt đối với trường hợp tổ chức, cá nhân lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà để tự sản xuất, tự tiêu thụ nhưng không thông báo hoặc đăng ký theo Điều 15 và Điều 16 của Nghị định 58/2025.
Theo EVN, nếu vi phạm, tùy theo tính chất và mức độ, các chủ thể có thể bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực.
Đề xuất này ngay lập tức tạo ra nhiều tranh luận trái chiều trong dư luận. EVN cho rằng đây là bước cần thiết nhằm tăng cường quản lý, đảm bảo an toàn và tuân thủ pháp luật. Trong khi đó, nhiều ý kiến lo ngại quy định này sẽ làm phát sinh thủ tục rườm rà, hạn chế quyền tự do sử dụng năng lượng của người dân.
Điện lực Quảng Bình triển khai xây dựng thí điểm hệ thống năng lượng mặt trời áp mái cho 18 hộ dân, năm 2019 (Ảnh: Tiến Thành).
Đặc biệt, nhiều người sống ở vùng núi – chưa có điện lưới – thắc mắc: “Tôi tự bỏ tiền mua thiết bị, không bán điện, không đấu nối vào lưới, sao vẫn phải xin phép EVN?”.
Theo Nghị định 58/2025/NĐ-CP, các tổ chức, cá nhân, hộ gia đình phát triển nguồn điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ (dù không hoặc có đấu nối lên hệ thống điện quốc gia, nhưng không bán điện dư) đều phải thông báo đến Sở Công Thương, đơn vị điện lực, cơ quan quản lý về xây dựng, phòng cháy chữa cháy tại địa phương.
Độc giả Phong Đặng hóm hỉnh: “Hình như mặt trời bây giờ thuộc quyền quản lý của EVN hay sao ấy. Nếu đúng như vậy thì cá nhân và doanh nghiệp muốn sử dụng năng lượng mặt trời phải đăng ký là đúng rồi”.
Bạn đọc Khánh Mai bình luận: “EVN hình như chưa sản xuất được pin năng lượng mặt trời giá rẻ hơn các đơn vị khác. Nếu có rẻ hơn, chắc sẽ có cơ chế bắt buộc phải mua của bên EVN mới gọi là “đảm bảo an toàn chất lượng”. Hi vọng EVN cải tổ và lo lắng cho người dân nhiều hơn”.
Nickname Khổng Tham cho rằng, EVN cần xem lại quy định vô lý này. Lẽ ra nên khuyến khích người dân lắp điện mặt trời để giảm gánh nặng cho lưới điện quốc gia, chứ không nên tạo thêm rào cản.
“Người dân bỏ tiền lắp đặt, bên cung cấp đã có bảo hành, bảo dưỡng. Giờ lại bắt qua 4-5 cửa đăng ký, có khi còn không được duyệt. Trong khi người dân dùng điện thì EVN than lỗ, vậy phải ủng hộ người dân dùng năng lượng mặt trời cho bớt lỗ chứ”, bạn đọc nêu thực tế.
Ngô Duy Trần thì cho rằng đề xuất này EVN như đang muốn quản lý mọi hoạt động liên quan đến điện, kể cả khi người dân không dùng điện từ lưới EVN.
“Khu vực nào chưa có điện lưới EVN, muốn lắp điện mặt trời có khi cũng phải xin phép EVN. Buồn cười nhưng là thật, nghe mà buồn!”, bạn đọc này bày tỏ.
Độc giả Phan Thế đặt câu hỏi: “Nếu một hộ gia đình ở vùng sâu vùng xa chưa có điện lưới, họ lắp điện mặt trời để thắp sáng thì cũng phải gõ cửa xin EVN sao?. Như vậy chẳng khác nào mặt trời là của EVN?.
Nếu đấu nối vào lưới điện quốc gia thì phải đăng ký là đúng, nhưng nếu người dân hoàn toàn tự cung tự cấp thì EVN nên xem lại khi đưa ra đề xuất như vậy”.
Anh Tuan Bach, đang sinh sống tại Australia, chia sẻ: “Nhà tôi lắp hệ thống điện mặt trời 35KW, chính phủ hỗ trợ ngay một nửa chi phí, khoảng 25.000 đô la Úc. Dùng không hết còn được bán lại cho lưới điện với giá 5 cent/kWh.
Trong khi ở Việt Nam, EVN thay vì khuyến khích người dân dùng điện mặt trời, lại bắt đăng ký. Thật khó hiểu!”.
Trong khi đó, nhìn ở góc độ khác, Mạnh Hoàng đưa ra lý giải cho việc tại sao cần phải đăng ký khi lắp hệ thống điện mặt trời.
Bạn đọc này phân tích: “Khi khu vực bạn sinh sống mất điện, điện lực sẽ cử người đến sửa chữa. Nhưng nếu có một hệ thống điện mặt trời đang âm thầm đấu nối vào lưới mà họ không biết, thì họ chỉ cắt được nguồn điện chính, trong khi vẫn còn một nguồn điện khác phát lên hệ thống. Điều này có thể khiến nhân viên sửa chữa gặp nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng.
Vì vậy, cần phải đăng ký để bên điện lực kiểm soát, đánh giá xem thiết bị đóng cắt của bạn có đảm bảo an toàn hay không”.
Không đồng tình với quan điểm trên, Võ Phước Long lập luận: “Nếu người dân lắp điện mặt trời nhưng không đấu nối vào hệ thống điện quốc gia thì làm sao ảnh hưởng đến lưới điện được, có gì mà không an toàn?.
Tôi sống trên núi, không có điện lưới, chỉ dùng điện mặt trời tự cung tự cấp vậy mà vẫn phải đăng ký thì thật vô lý”.
Đồng quan điểm, bạn đọc Huy Nguyễn nhấn mạnh, điều quan trọng nhất là EVN cần thuyết phục được người dân về lý do phải đăng ký.
“Nếu EVN đưa ra được lời giải thích hợp lý, có cơ sở kỹ thuật rõ ràng, thì chắc chắn ai cũng sẽ chấp hành.
Nếu người dân dư thừa điện và muốn bán vào hệ thống điện lưới quốc gia thì khi đó mới cần đăng ký, và kèm theo những quy định bắt buộc”, bạn đọc nêu ý kiến.
Có thêm điện là tốt, tại sao lại phạt?
Ở góc nhìn chuyên gia, PGS.TS Nguyễn Minh Duệ – nguyên Chủ nhiệm Khoa Kinh tế Năng lượng, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, Chủ tịch Hội đồng Khoa học của Hiệp hội Năng lượng Việt Nam – cho rằng, đề xuất của EVN chưa thật sự thuyết phục.
Ông đặt câu hỏi: “Tại sao lại phạt?. Phạt về cái gì?. Và việc đó liên quan gì đến EVN mà lại phạt?”.
Theo PGS.TS Nguyễn Minh Duệ, ngay cả khi có hàng triệu hộ dân cùng lắp đặt điện mặt trời cũng không ảnh hưởng nhiều đến an toàn của lưới điện quốc gia.
Trái lại, đây là nguồn điện giá rẻ, không tiêu tốn nhiên liệu, không gây ô nhiễm và góp phần giảm tải cho hệ thống điện quốc gia. Nếu có vấn đề kỹ thuật, hoàn toàn có thể khắc phục được.
“Có thêm nguồn điện là điều rất tốt trong bối cảnh cả nước còn thiếu điện. EVN cần làm rõ vì sao lại phạt, ảnh hưởng gì đến lưới điện quốc gia, ảnh hưởng gì đến việc cung cấp điện?. Chứ lý do không rõ ràng thì sao có thể phạt được?”, PGS.TS Nguyễn Minh Duệ nói.