Hai loại hải sản chứa nhiều vi nhựa mà người Việt vẫn ăn hàng ngày
Các nhà khoa học cảnh báo rằng việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chứa vi nhựa có thể tiềm ẩn nguy cơ gây hại cho sức khỏe con người. Đáng chú ý, hai loại hải sản phổ biến trong bữa ăn của người Việt lại nằm trong nhóm có mức độ nhiễm vi nhựa cao nhất.
Vi nhựa len lỏi vào chuỗi thực phẩm
Vi nhựa là những hạt nhựa cực nhỏ, có kích thước chỉ từ 1 nanomet đến 5 milimét. Chúng hình thành trong quá trình phân hủy của các sản phẩm nhựa như chai lọ, túi nilon hoặc bao bì dùng một lần bị thải ra môi trường. Theo thời gian, các hạt này trôi nổi trong nước, tích tụ trong sinh vật biển và cuối cùng đi vào cơ thể con người qua con đường ăn uống.
Một nghiên cứu đăng trên CNN vào tháng 2/2024 cho thấy có đến 90% mẫu protein động vật và thực vật được khảo sát chứa vi nhựa. Điều này cho thấy vấn đề ô nhiễm vi nhựa đã lan rộng đến hầu hết các loại thực phẩm, trong đó hải sản là nhóm có mức độ nhiễm cao nhất.
Tôm – món quen thuộc chứa hàng trăm mảnh vi nhựa mỗi khẩu phần
Tôm là món ăn quen thuộc trong mâm cơm của nhiều gia đình Việt, tuy nhiên đây cũng là loài dễ bị nhiễm vi nhựa. Do sống bằng cách lọc và ăn sinh vật phù du, tôm thường hấp thụ luôn các hạt vi nhựa có trong nước biển.
Không chỉ bị nhiễm trong tự nhiên, quá trình đánh bắt, vận chuyển và bảo quản tôm cũng có thể khiến lượng vi nhựa tăng thêm do tiếp xúc với bao bì nhựa.
Theo một nghiên cứu đăng trên tạp chí Environmental Research, tôm tẩm bột chiên là món có hàm lượng vi nhựa cao nhất trong số các loại protein được khảo sát, với trung bình hơn 300 mảnh vi nhựa trong mỗi khẩu phần ăn.
Hàu – loài thân mềm đứng đầu danh sách nhiễm vi nhựa
Không chỉ tôm, hàu cũng là loại hải sản chứa nhiều vi nhựa. Các nghiên cứu của Đại học Hull (Vương quốc Anh) cho thấy nhóm động vật thân mềm như hàu, sò điệp và vẹm có mật độ vi nhựa trên mỗi gram cơ thể cao hơn cả tôm hoặc cua.
Đặc biệt, hàu khai thác tại các vùng biển châu Á được ghi nhận có mức nhiễm vi nhựa cao nhất. Kết quả nghiên cứu của Giáo sư Francisca Ribeiro (Đại học Queensland, Australia) năm 2020 cũng chỉ ra rằng vi nhựa tồn tại phổ biến trong hàu được tiêu thụ tại nhiều quốc gia.
Ngoài hàu và tôm, một số loại hải sản khác như mực, cua xanh, tôm sú nuôi hoặc cá mòi cũng được phát hiện có chứa hạt vi nhựa trong mẫu phân tích. Báo cáo của NutritionFacts.org cho biết các loài cá như cá mú, cá mực, cá trê đầu bẹt và cá nhồng có thể chứa hàng trăm hạt vi nhựa trong mỗi 300 gram thịt cá.
Vi nhựa không chỉ có trong hải sản
Nhiều người cho rằng chỉ có hải sản mới chứa vi nhựa, tuy nhiên các chuyên gia khẳng định lượng vi nhựa trong thịt gà, bò hoặc lợn cũng ở mức tương đương. Điều này chứng tỏ ô nhiễm vi nhựa đã lan rộng ra toàn bộ chuỗi thực phẩm chứ không chỉ giới hạn trong môi trường biển.
Tác động của vi nhựa đối với sức khỏe con người
Dù các nhà khoa học chưa thể xác định rõ toàn bộ tác động của vi nhựa, nhưng nhiều bằng chứng cho thấy chúng có thể gây tổn thương tế bào và ảnh hưởng đến hoạt động sinh học trong cơ thể.
Một nghiên cứu công bố tháng 3/2024 cho thấy những người có hạt vi nhựa trong động mạch cổ có nguy cơ đau tim, đột quỵ hoặc tử vong cao gấp đôi trong ba năm so với người không có hạt này.
Khi xâm nhập vào cơ thể, vi nhựa có thể mang theo các hóa chất độc hại như bisphenol, phthalate, PFAS hoặc kim loại nặng. Những chất này có khả năng làm rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến hệ hô hấp, thần kinh, gan, thận và thậm chí góp phần thúc đẩy sự phát triển của tế bào ung thư.
Làm gì để giảm hấp thụ vi nhựa từ thực phẩm?
Các chuyên gia khuyến nghị người tiêu dùng nên rửa sạch thực phẩm trước khi chế biến để loại bỏ phần nào hạt vi nhựa bám trên bề mặt. Bên cạnh đó, việc lựa chọn hải sản và thực phẩm có nguồn gốc rõ ràng, hạn chế sử dụng bao bì nhựa dùng một lần cũng là cách giảm rủi ro hấp thụ vi nhựa.
Thực phẩm tươi sống thường chứa ít vi nhựa hơn so với đồ chế biến sẵn như đồ hộp, thức ăn nhanh hoặc thực phẩm đông lạnh. Vì vậy, nên ưu tiên thực phẩm tươi và chế biến tại nhà để bảo vệ sức khỏe.