Rau má: Dược liệu chữa bệnh từ thức uống quen thuộc
Rau má được coi là “loại thảo mộc của tuổi thọ”, là một loại chủ yếu trong y học cổ truyền Trung Quốc. Đây là một vị thuốc dân gian có khả năng tăng cường trí não, chữa lành các vấn đề về da, và tăng cường sức khỏe gan và thận.
Tìm hiểu chung
Tên gọi, danh pháp
Tên Tiếng Việt: Rau má.
Tên gọi khác: Tích tuyết thảo hoặc lôi công thảo.
Tên khoa học: Ca asientellatica (L.), họ Hoa tán (Apiaceae).
Cây rau má
Đặc điểm tự nhiên
Lá
Lá cây rau má có thể ăn được, dài 2 – 6 cm và rộng 1,5 – 5 cm, nhẵn cả hai mặt, có màu xanh vàng, mỏng, xen kẽ với các cuống lá dài, và hình dạng khá đặc trưng, hình cầu, hoặc hình elip thuôn dài với các đường gân.
Thân và rễ
Nó là một loại thảo mộc mảnh mai, mềm mại, có mùi thơm thoang thoảng, có nhiều thân cây mọc leo dài tới 2 m. Thân mọc thẳng, thường có màu đỏ và có vân, rễ ở các đốt, rễ cây mọc dưới đất.
Hoa
Hoa mọc thành chùm, mỗi chùm gồm 3 – 4 bông màu trắng đến tím hoặc hồng, không cuống (hiếm khi có cuống).
Phân bố, thu hái, chế biến
Là một cây thuốc nhiệt đới thuộc họ Hoa tán có nguồn gốc từ các nước Đông Nam Á như Ấn Độ, Sri Lanka, Trung Quốc, Indonesia và Malaysia cũng như Nam Phi và Madagascar. Nó có nguồn gốc từ các vùng ấm hơn của cả hai bán cầu. Loại cây này mọc hoang ở những nơi đất ẩm ướt, pha cát hoặc đất sét, thường mọc thành từng đám lớn tạo thành thảm xanh dày đặc hoặc như cỏ dại. Vì vậy rau má có thể được nhìn thấy phổ biến dọc theo bờ sông, suối, ao hồ và các cánh đồng tưới tiêu. Nó cũng mọc dọc theo các bức tường đá hoặc các khu vực đá khác.
Bộ phận sử dụng
Các bộ phận cây rau má tươi hoặc khô bao gồm lá và thân được sử dụng cho mục đích y học.
Rau má phơi khô đem pha trà
Thành phần hoá học
C. asiatica được báo cáo có chứa loại hợp chất sau:
Saponin hay còn được gọi là triterpenoids
Bao gồm asiaticoside, trong đó một gốc trisaccharide được liên kết với axit asiatic aglycone, madecassoside và axit madasiatic. Các saponin triterpene này và sapogenin của chúng chịu trách nhiệm chính trong việc chữa lành vết thương và tác động lên mạch máu bằng cách ức chế sản xuất collagen tại vị trí vết thương.
Axit béo
Cây có chứa chất dễ bay hơi và dầu béo bao gồm: glyxerit của axit palmitic, stearic, lignoceric, oleic
Ancaloit
Một alkaloid, hydrocotylin (C22H33NO8), đã được phân lập từ cây khô.
Glycoside
Asiaticoside A, asiaticoside B
Flavonoid
Flavonoid, 3-glucosylquercetin, 3-glucosylkaempferol và 7-glucosylkaempferol đã được phân lập từ lá.
Thành phần khác
Loại cây này được báo cáo là có chứa,sitosterol, campesterol, carotenoids, vitamin B1 và vitamin C1, axit pectic, tannin, axit vô cơ và nhựa cũng có mặt.
Cây cũng chứa các axit amin thiết yếu: Beta-chariophylen, trans-beta-pharnesen và germachrene D), phytosterol (campesterol, sitosterol, stigmasterol)
Thành phần đắng: Vallerine.
Công dụng
Theo y học cổ truyền
Tính vị
Vị đắng, tính hàn.
Qui kinh
Tác dụng vào ba kinh Tỳ, Can và Thận.
Rau má là một thành phần quan trọng của các công thức thảo dược được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác trong thực hành y học cổ truyền. Trong y học Trung Quốc, loại thảo mộc này dùng để chữa các bệnh:
Kiết lỵ và tiêu chảy mùa hè.
Nôn mửa, vàng da.
Đái buốt, chảy máu cam.
Bảo vệ thần kinh.
Chống ghẻ lở, kháng nấm, diệt côn trùng.
Chữa lành vết thương.
Thảo dược làm đẹp da.
Theo y học hiện đại
Nhiều nghiên cứu đã cho thấy những lợi ích sức khỏe quan trọng như chữa lành vết thương, kháng khuẩn, tăng cường trí nhớ, chống oxy hóa và các hoạt động bảo vệ thần kinh.
Tác động đến da
Chống lão hóa:
Rau má chứa rất nhiều Flavonoid và một hợp chất hoạt tính gọi là “Madecassoside”, hoạt động như chất chống oxy hóa giúp trung hòa tác hại của các gốc tự do gây ra bởi ánh nắng mặt trời và ô nhiễm. Chúng cũng cải thiện lưu thông máu và tổng hợp collagen và mô da để duy trì làn da trẻ trung. Collagen cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc tăng cường độ đàn hồi của da và giảm các dấu hiệu lão hóa như nếp nhăn và đường nhăn.
Dưỡng ẩm:
Rau má rất giàu Axit amin, Beta Carotene, Axit béo và chất Phytochemicals giúp cung cấp dưỡng chất mạnh mẽ cho làn da. Axit amin là một thành phần dưỡng ẩm tuyệt vời để làm dịu làn da thô ráp và bị kích ứng.
Làm dịu:
Các thành phần hoạt động chính của rau má là saponin được gọi là asiaticosides, có đặc tính làm dịu và chữa bệnh. Rau má là sản phẩm lý tưởng để khôi phục hàng rào độ ẩm trên da của bạn để nó có thể tự bảo vệ khỏi bị phá vỡ nhiều hơn, đặc biệt là đối với làn da nhạy cảm bị mẩn đỏ, viêm nhiễm, kích ứng hoặc ngứa. Nó giúp giảm đáng kể các dấu hiệu nhạy cảm của da như ngứa và rát.
Chữa bệnh:
Rau má có lợi trong việc kiểm soát bệnh chàm, bệnh vẩy nến, tĩnh mạch và vết rạn da. Đối với những người bị mụn trứng cá, nó làm tăng tốc độ chữa lành, giúp ngăn ngừa sẹo và ngăn ngừa các vết thâm sau này.
Rau má giúp làm dịu da
Bảo vệ thần kinh
Axit Asiatic có tác dụng bảo vệ thần kinh đáng kể trên các tế bào vỏ não được nuôi cấy bằng cách tăng cường cơ chế bảo vệ oxy hóa tế bào. Do đó, nó có thể chứng tỏ hiệu quả trong việc bảo vệ tế bào thần kinh khỏi tác hại của quá trình oxy hóa do tiếp xúc với glutamate dư thừa. Loại cây này làm tăng tốc độ tái tạo dây thần kinh khi uống và chứa nhiều phân đoạn hoạt động làm tăng sự kéo dài của neurite trong ống nghiệm cho thấy rằng các thành phần trong rau má có thể hữu ích để tăng tốc sửa chữa các tế bào thần kinh bị tổn thương.
Điều trị bệnh Alzheimer:
Rau má có khả năng tăng cường trí nhớ và chức năng thần kinh, giúp nó có tiềm năng trong việc điều trị bệnh Alzheimer. Trên thực tế, một nghiên cứu năm 2012 trên chuột đã phát hiện ra rằng chiết xuất rau má có tác dụng tích cực đối với những bất thường về hành vi ở những con chuột mắc bệnh Alzheimer.
Hoạt động như một loại thuốc chống trầm cảm:
Tác dụng tích cực của rau má đối với chức năng não cũng có thể làm cho nó trở thành một loại thuốc chống trầm cảm hiệu quả.
Một nghiên cứu năm 2016 trên 33 người mắc chứng rối loạn lo âu tổng quát. Những người tham gia được yêu cầu dùng chiết xuất từ thay cho thuốc chống trầm cảm của họ trong 60 ngày. Họ tự báo cáo rằng họ đã giảm căng thẳng, lo lắng và trầm cảm.
Trị mất ngủ:
Với khả năng điều trị lo âu, căng thẳng và trầm cảm được nhận thức rõ ràng, rau má cũng có thể được sử dụng để điều trị chứng mất ngủ đôi khi đi kèm với những tình trạng này. Một số người coi phương thuốc thảo dược này là một giải pháp thay thế an toàn cho các loại thuốc kê đơn được sử dụng để điều trị chứng mất ngủ và các chứng rối loạn giấc ngủ khác.
Thúc đẩy quá trình chữa lành vết thương và giảm thiểu sẹo:Các nhà nghiên cứu trong một nghiên cứu năm 2015 trên chuột đã phát hiện ra rằng băng vết thương có chứa rau má có tác dụng chữa lành nhiều loại vết thương. Điều này bao gồm vết cắt sạch bởi vật sắc nhọn, vết rách không đều do chấn thương lực cùn và mô bị nhiễm trùng.
Madecassol, một chiết xuất của loại cây này có chứa axit madecassic, axit asiatic và asiaticoside làm tăng tốc độ hình thành và ghép các vết thương. Tổng phần triterpenoid được chiết xuất từ rau má làm tăng tỷ lệ phần trăm collagen trong fibronectin của lớp tế bào và do đó có thể giúp thúc đẩy quá trình chữa lành vết thương.
Chống viêm
Madecassoside và axit madecassic có trong rau má đều cho thấy hoạt tính chống viêm. Vì vậy, Hoạt tính chống viêm nhiễm của lá rau má có tác dụng rõ rệt trong việc cải thiện sức khỏe của ruột và, dạ dày đại tràng.
Liều dùng & cách dùng
Liều dùng hàng ngày là khoảng 600 mg lá khô, viên nang một liều (300 mg đến 680 mg, ba lần mỗi ngày), chiết xuất cô đặc 10 mg. Các chế phẩm khác bao gồm viên nén Madecassol 10 mg x 3 lần/ngày.
Bạn chỉ nên dùng rau má mỗi lần từ hai đến sáu tuần. Đảm bảo nghỉ hai tuần trước khi tiếp tục sử dụng.
Giã rau má hoặc xay lấy nước uống.
Lá rau má phơi khô như một loại trà, hoặc sắc thuốc uống.
Chiết xuất từ rau má có thể được bôi tại chỗ, tại vùng bị tổn thương.
Bài thuốc kinh nghiệm
Rau má đã được sử dụng làm phương pháp điều trị hàng ngàn năm, dựa trên kinh nghiệm và các phương pháp chữa bệnh dân gian và tiếp tục thu hút sự chú ý rộng rãi vì vai trò của chúng trong việc điều trị các bệnh nhẹ và mãn tính. Sau đây là một số kinh nghiệm dân gian dùng rau má chữa bệnh:
Trị mụn trứng cá
Rau má tươi 30 – 100 g rửa sạch, giã nát, sau đó vắt lấy nước uống hàng ngày có thể uống với đường để dễ uống hơn.
Hiện nay có một số loại thuốc dạng viên nang trị mụn có chiết xuất từ tinh chất rau má.
Vàng da do thấp nhiệt
Rau má 30 – 40 g, đường phèn 30g, sắc lấy nước uống.
Táo bón
Rau má khoảng 30 g giã nát đắp vào rốn.
Mụn nhọt
Lấy rau má tươi rửa sạch, giã nát đắp lên tổn thương hoặc rau má tươi 30-60g, sắc uống nước
Rau má tươi rửa sạch, giã nát, ép lấy nước cốt hòa với bột gạo nếp thành dạng hồ rồi bôi lên tổn thương.
Viêm họng và viêm amidan
Rau má tươi 60g rửa sạch, giã nát, ép lấy nước hòa với một chút nước ấm, uống từ từ.
Rau má trị sốt
Sử dụng rau mái, rửa sạch, vò nát sau đủ sấp nước đun trong khoảng 15 phút, sau đó chắt ra ly, Cách 1 giờ uống vài thìa để hạ sốt.
Lưu ý
Các tác dụng phụ của rau má có thể gặp: Đau đầu, đau bụng và chóng mặt. Bắt đầu với một liều thấp và dần dần tăng lên đến liều đầy đủ có thể giúp giảm nguy cơ tác dụng phụ của bạn.
Đừng sử dụng rau má nếu bạn:
Đang mang thai: Không có đủ thông tin đáng tin cậy để biết liệu rau má có an toàn để uống khi mang thai hay không.
Đang cho con bú: Không có đủ thông tin đáng tin cậy để biết liệu rau má có an toàn để sử dụng khi cho con bú hay không.
Có một cuộc phẫu thuật theo lịch trình trong vòng hai tuần tới: Rau má có thể gây buồn ngủ quá nhiều nếu kết hợp với các loại thuốc được sử dụng trong và sau khi phẫu thuật. Ngừng sử dụng rau má ít nhất 2 tuần trước khi phẫu thuật theo lịch trình.
Có tiền sử ung thư da.
Nói chuyện với bác sĩ của bạn trước khi sử dụng nếu bạn:
Bị bệnh gan: Những người đã có bệnh gan nên tránh sử dụng rau má. Nó có thể làm cho các vấn đề về gan trở nên tồi tệ hơn.
Bị bệnh tiểu đường.
Có cholesterol cao.
Đang dùng thuốc như thuốc an thần để ngủ hoặc lo lắng.
Đang dùng thuốc lợi tiểu.
Mặc dù rau má thường được coi là an toàn để sử dụng, bạn vẫn nên kiểm tra với bác sĩ trước khi sử dụng. Phương thuốc thảo dược này không nhằm thay thế bất kỳ kế hoạch điều trị nào đã được bác sĩ phê duyệt và trong một số trường hợp, nó có thể dẫn đến các tác dụng phụ bất lợi.